بازرسی جوش

مقدمه

سازه های #جوش داده شده نظیر سایر قطعات مهندسی به بازرسی در مراحل مختلف حین ساخت و همینطور در خاتمه ساخت نیاز دارند .

بازرسی جوش می تواند از انجام کار طبق دستور العمل های توافق شده ، به کارفرما اطمینان دهد .

برای حصول اطمینان از مرغوبیت جوش و مطابقت آن با نیازمندیهای طرح باید کلیه عوامل موثر در جوشکاری در مراحل مختلف اجرا مورد بازرسی قرار گیرد .

مراحل بازرسی جوش

1_ بازرسی قبل از جوشکاری

بمنظور آماده کردن مقدمات کار جوشکاری است بطوری که موجبات بروز عیوب جوش را از بین برده و یا به حدود قابل قبولی تقلیل دهد .

به مصداق « پیشگیری موثر تر از درمان است » می توان گفت :

اعمال یک برنامه بازرسی چشمی مسئولانه میتواند

از پیدایش 80 تا 90 درصد از عیوب معمول در جوشکاری جلوگیری کند .

این بازرسی شامل اقدامات زیر می باشد :

* مطالعه دقیق نقشه ها و مشخصات فنی

* انتخاب و ارزیابی روش جوشکاری

*انتخاب استاندارد های اجرایی

*انتخاب مصالح

*بازرسی مصالح

*انتخاب موارد مصرفی

*بازرسی موارد مصرفی
*طرح و تنظیم نحوه اجرای جوشکاری

*بررسی تجهیزات جوشکاری

*آزمون جوشکارران و اپراتور ها

*بررسی تسهیلات آزمایش

2_ بازرسی موقع جوشکاری به منظور اجرای صحیح عملیات جوشکاری ساخت ، نصب و اطمینان از بکار بردن مصالح و موارد مصرفی درست و جلوگیری از تخلف ها ضروری است .

چند نمونه از این بازرسی موقع جوشکاری عبارتند از :

*بازرسی قطعات متصل شونده و درزهای آماده جوشکاری .

*بازرسی محلهای جوش و سطوح مجاور به منظور اطمینان از تمیزی و عدم آلودگی با موادی که اثرات زیانبخش برجوش دارند .

*بازرسی سطوح برشکاری شده با شعله یا شیار زده شده به روش قوسی هوایی از نظر ناهمواری لبه ها ، پوسته ، ترک و غیره .

* بازرسی ترتیب و توالی جوشکاری ، استفاده از قید ها ، گیره ها و سایر تمهیدات به منظور کنترل پیچیدگی ناشی از جوشکاری .

*بازرسی مواد مصرفی جوشکاری از نظر دارا بودن شرایط مطلوب ، گرم و خشک کردن الکترود های روپوش قلیائی طبق دستورالعمل های مصوبه .

*بررسی وضعیت جوشکاران و اپراتور های جوشکاری از نظر داشتن مهارت و قبولی در آزمون مربوطه .

*بازرسی پیش گرم کردن  و حفظ درجه حرارت بین پاسی در صورت لزوم .

3_بازرسی بعد از جوشکاری به منظور بررسی درستی مجموعه ساخته شده یا نصب شده و کنترل کیفیت جوش ، انجام می شود . چند نمونه از فعالیت های بازرسی بعد از جوشکاری عبارتند از :

*بازرسی چشمی  از نظر وجود عیوب مرئی ، ترکهای سطحی ( چه در جوش و چه در فلز مبنا ) بریدگی کناره ، کندگی ، سوختگی ، تقعر یا تحدب زیاد نیمرخ جوش ، نامساوی بودن ساقها گرده اضافی ، پر نشدگی کامل ، نفوذ اضافی ، موجدار بودن بیش از حد ،  چاله انتهای جوش ، گره قطع و وصل قوس و غیره .

*بازرسی تغییر شکلهای ناشی از جوشکاری ( انقباض موضعی ، خیز ، خم شدگی ، تابیدگی ، چرخش ، کمانش ، موجدار شدن و غیره ) ، شکستگی محور ، بهم خوردگی زاویه ها و غیره .

* بازرسی ابعاد جوش و قطعه جوشکاری شده

*بازرسی تنش زدائی و سختی سنجی پس از تنش زدائی .

* بازرسی های غیر مخرب ( پرتونگاری ، امواج فرا صوتی ، عیب یابی ذره مغناطیسی ، مایع نافذ ، جریان گردابی و غیره )

*ارزیابی کیفیت جوش بایستی در هر سه مرحله بازرسی قبل از جوشکاری ، بازرسی در موقع جوشکاری و بازرسی بعد از جوشکاری ، صورت پذیرد . جوش انجام شده و قطعه جوش داده شده بایستی با استاندارد های مطلوب کیفیت ، مطابقت داشته باشند . ارزیابی کیفیت جوشکاری برعهده بازرسی است .

برای ارزیابی کیفیت جوش ، لازم است استاندارد پذیرش یا معیار پذیرش جوش مشخص باشد و نوع آزمایش غیر مخرب و میزان آزمایش  ( صد در صد یا بصورت تصادفی و غیره ) تعیین شود .

بازرسی بایستی نتایج آزمایشگاه و بازرسی های انجام شده را تجزیه و تحلیل نماید .

*پذیرش جوش در هر سه مرحله بازرسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است . در واقع پذیرش جوش پس از مقایسه کیفیت جوش حاصل با کیفیت مطلوب انجام می شود . پذیرش باید قطعی و غیره مبهم باشد . برای پذیرش باید گواهینامه صادر شود یا فرم مربوطه تنظیم و امضاء گردد .

*تهیه گزارش برای مراحل مختلف بازرسی و کلیه آزمایش های انجام شده ، ضروری است .

گزارش نتایج آزمایش ها و بازرسی های انجام شده بایستی بصورت مرتب و مشخص و جداگانه تهیه و تنظیم شود . برای کارهای بازرسی تهیه گزارش خوب که کار ارزیابی و پذیرش نهایی را تسهیل نماید ، اعتبار ویژه ای دارد .

 

وظایف بازرس جوش

مسئولیت ایجاب می کند که بازرس جوش دارای شخصیت حرفه ای با توانایی و شعور خوب باشد . بازرس جوش ممکن است با کارخانجات متعدد ساخت و کارگاه های متعددی سر و کار داشته باشد که بایستی در همه موارد ساعات کار و مقررات کاری سازمانهای  مربوطه را رعایت نماید .

مراعات دقیق قواعد و مقررات کار خصوصا در مورد پرسنلی ، ایمنی و امنیتی الزامی است .

هیچگاه بازرس نبایستی  خود را مستحق امتیازات ویژه بداند .

بازرس بایستی در مورد کارگاه ساخت بی طرف باشد ، با تفکر و بی معطلی تصمیم بگیرد ، بدون آنکه تحت تاثیر نظر دیگران واقع شود با اتکا به حقایق تصمیم بگیرد و با عقاید مختلف ، تصمیم قبلی خود را به آسانی عوض نکند .

چند نمونه از وظایف بازرسی جوش عبارتند از :

*تفسیر نقشه های جوشکاری و مشخصات

*بررسی سفارش جدید به منظور حصول اطمینان از درستی تعیین مواد جوشکاری و مواد مصرفی

*بررسی و شناسایی مواد دریافت شده طبق مشخصات سفارش خرید

* بررسی ترکیب شیمیایی و خواص میکانیکی از روی گزارش نورد ، طبق نیازمندی های تعیین شده .

* بررسی فلز مبنا از نظر عیوب و انحرافات مجاز

* انتخاب نمونه های آزمایش تولیدی

* بررسی نحوه انبار کردن فلز پر کننده و دیگر موارد مصرفی .

* ارزیابی نتایج آزمایشها  .   

* بررسی تجهیزات مورد استفاده   .              

* نگهداری سوابق .

* بررسی بکار گرفتن دستور العمل جوشکاری تایید شده .      

* بررسی آماده سازی اتصال جوش .

*بررسی ارزیابی صلاحیت جوشکاران و اپراتور های جوشکاری .  

* تهیه و تنظیم گزارش .

*بررسی جفت و جوری اتصال .

 

ویژگی بازرس جوش

برای بازرس شدن دارا بودن ویژگی های ذیل ضروری است :

بمنظور انجام وظایف بازرسی با رعایت جنبه های وجدانی و حرفه ای اهمیت هیچ یک از ویژگیها را نمیتوان نادیده گرفت .

 

1_ آشنایی با نقشه ها و مشخصات فنی

بازرس جوش بایستی با نقشه های مهندسی آشنا بوده و بتواند مشخصات فنی را تفسیر نماید .

بازرس جوش بایستی علاوه بر نقشه خوانی ، با علائم قراردادی جوش و آزمایشهای غیر مخرب آشنایی کامل داشته باشد .

2 _ آشنایی با زبان جوشکاری

بازرس نمیتواند بدون آشنایی با زبان جوشکاری ، خود را بازرس جوش بنامد . بازرس بایستی با فرهنگ جوشکاری آشنا بوده و اصطلاحات درست برای هر فرایند جوشکاری را بکار ببرد .

بازرس احتیاج دارد یافته های بازرسی خود را به جوشکاران و دیگر افراد کارگاه که جوش داده اند یا تعمیرات را انجام میدهند و مهندسانی که نقشه کار را کشیده اند و کسانی که سازه نهایی را می پذیرند تفهیم کند .

بنابرین بایستی گزارش خود راطوری تنظیم نماید که برای همه افراد مربوطه قابل درک باشد . بازرس بایستی فرهنگ و اصطلاحات جوشکاری را مطالعه نموده ، ناپیوستگی ها و  عیوب جوش را بشناسد و با روشهای بازرسی آشنا باشد .

در بعضی مواقع برای بعضی از فرایند های جوشکاری ، از نام های تجاری استفاده میشود ولی بازرس بایستی در گفتار و نوشتار های  اصطلاحات استاندارد را بکار ببرد .

3_ آشنایی با فرایند های جوشکاری

بازرس جوش بایستی با فرایند های مختلف جوشکاری آشنا بوده و منظور از فرایند و کاربرد آن ، شرح فرایند ، منبع حرارتی یا منبع انرژی مورد استفاده ، چگونگی کنترل فرایند ، جنبه های عملیاتی و مسائل ایمنی مربوط را بداند و به طور کلی از مزایا و محدودیت ها ی فرایند جوشکاری آگاهی کامل داشته باشد .

4_ شناخت روشهای آزمایش

برای معلوم شدن انطباق جوش از نظر کیفیت با خواسته های استاندارد ، از روش های آزمایش متعددی استفاده می شود  . هر روش آزمایش محدودیتهای خود را دارد . بازرس جوش بایستی بداند هخر روش آزمایش چه کاربردی دارد و نتایج حاصله چگونه تجزیه و تحلیل میشود .

5_ توانایی گزارش نویسی و حفظ سوابق

بازرس جوش بایستی در حفظ سوابق بازرسی ها مهارت داشته باشد

بازرس جوش بایستی قادر به تهیه گزارش کوتاه باشد که بدون هیچگونه مشکلی مفهوم باشد  . گزارشات بازرسی جوش بایستی آنقدر کامل باشد که دلیل تصمیم او برای ماهای آینده نیز روشن باشد .

بازرس بایدمنظور خود را در گزارش ، طوری بیان کند که برای خواننده ی نا آشنا یه موضوع نیز درک مطلب آسان باشد .

بازرس جوش بایستی بخاطر بسپارد حقایقی که در زمان نوشتن گزارش معلومند بعدها به مرور زمان ممکن است به همان  روشنی همانطور کامل یا همان دقت به یاد نماند .

گزارش بازرس بایستی نه تنها تمام نتایج بازرسی و آزمایش ها را در بر داشته باشد ، بلکه بایستی به موضوع دستور العمل جوشکاری ، ارزیابی دستور العمل جوشکاری و کنترل مواد جوشکاری نیز اشاره نماید .

تهیه گزارش خوب باعث افزایش اعتبار  بازرس میشود

 

6_ داشتن وضعیت خوب جسمانی

شرایط جسمانی بازرس بایستی اجازه فعالیت به او بدهد . برای بازرسی قبل از جوشکاری ، حین جوشکاری گاهی صعود از داربست مرتفع یا ورود به و خروج از دریچه بازدید لازم است .

معمولا طوری برنامه ریزی میشود که کار برای جوشکاران یا اپراتور های جوشکاری راحت باشد و ازینرو ممکن است شرایط بازرسی برای بازرس دشوار باشد .

7_ داشتن دید خوب

دارا بودن دید خوب ضروری است . بازرس بایستی قادر باشد از نزدیک جوشها و نتایج را رادیو گرافی یا سایر آزمایشهای   غیر مخرب  را نگاه  کند . بازرس ذیصلاح بایستی از نظر پزشکی دید قابل قبول داشته باشد ( معاینه چشم برای بازرس جوش ضروری است .)

8_ رعایت حفظ متانت حرفه ای

رعایت حفظ متانت حرفه ای بازرس نبایستی بیش از حد تاکید شود . این موضوع در موفقیت یا عدم موفقیت بازرس تاثیر دارد. بازرس برای موفق شدن در کار خود نیاز به همکاری دیگرهمکاران دارد و بایستی به نحوی کمک آنان را جلب نماید .

بازرس باید در بی طرفی و سازگاری تصمیم ها بکوشد . بازرس بایستی از دستورالعمل بازرسی مشخصی پیروی کند . بایستی نه سرسخت باشد و نه به آسانی تغییر عقیده داده و رام شود . بازرس تحت هیچ وضعیتی نبایستی طرفداری کند یا بالاجبار تصمیم بگیرد یا تصمیم گرفتن را به تعویق  بیندازد .

بازرس ممکن است در موقعیت شغلی جدید در روزها و هفته های نخست مشکل داشته باشد . در این مدت از نظر خط مشی بازرسی مورد آزمایش قرار می گیرد . اسناد قرارداد ، نیازمندیها ، وظایف ، اختیارات و مسئولیت ها ی بازرس را مشخص می نماید .
اگر بازرس شخص مطلع ، میانه رو و سازگاری باشد و مشخصات قرارداد را مراعات نماید ، احترام و همکاری دیگران را کسب خواهد کرد .

9_ تحصیل و آموزش

گذراندن دوره رسمی مهندسی علوم پایه و متالورژی برای بازرسی با ارزش است و بسیاری از بازرسان عالی معلومات معادل را از طریق تجربه و مطالعه کسب نموده اند .

کتاب « راهنمای ارزیابی و تعیین صلاحیت بازرس جوش » منتشر از انجمن جوشکاری امریکا برای دیپلمه ها می تواند بعنوان درس پیش دانشگارهی یا به عنوان جایگزین   دوسال تجربه در بازرسی جوش تلقی شود .

10_تجربه بازرسی

نگرش فردی و نقطه نظر بازرس خوب فقط از طریق بازرسی بدست می آید . تجربه بازرسی قطعات بدون جوش نیز برای بازرس جوش فوق العاده مفید است . زیرا طرز تفکر و دید کاری بازرس را وسعت میبخشد .

در بعضی  محافل برای صدور گواهینامه صلاحیت بازرسی جوش ، از نظر عملی ، سوابق بازرسی جوش یا فعالیتهایی که در رابطه با بازرسی جوش هستند را ملاک دادن امتیاز می شمارند .

11_ تجربه  جوشکاری

تجربه واقعی در جوشکاری یا اپراتوری جوشکاری برای  بازرس جوش گرانبهاست . تجربه جوشکاری ، دانش جوشکاری بازرسی را وسیع می کند ، برای او اعتبار می آورد و در توجیه علل مردود کردن کار ضعیف  اورا یاری مینماید  .

بعضی ارکارفرکایان خواستار داشتن تجربه جوشکاری برای بازرس مورد نظر خود  هستند .

 نتیجه گیری

در تمام  فعالیت های مهندسی به منظور آگاهی از کیفیت جوش و مجموعه جوش داده شده ، بازرسی جوش ضروری است .

*بازرسی جوش میتواند به مقدار قابل توجهی از پیدایش عیوب و تکرار اشتباهات جلوگیری کرده و هزینه تعمیرات راصرفه جویی نماید .

* بازرسی جوش میتواند از چگونگی رعایت اصول فنی ، ضوابط و استاندارد ها خبر دهد .

*بازرسی جوش می تواند ایمنی ، بهره وری و عمر بیشتر تاسیسات و تجهیزات را تامین نماید .

* بازرسی جوش میتواند از مطابقت جوش و سازه جوش وسازه جوش داده شده با نیازمندی های طرح اطمینان دهد .

* بازرسی جوش بایستی  توسط بازرس صلاحیت دار انجام شود .

 

#بازرسی #جوش #الکترود #برق #جریان #فلز #جوشکاری #گاز #برش #مصالح #آزمایش #قوس #مواد